Kada smo razmatrali povezanost drveća i klimatskih promjena, vidjeli smo da drveće apsorbuje ugljen dioksid iz atmosfere oslobađajući za živa bića dragocjeni kiseonik. Ovaj proces je veoma bitan globalno, u kontekstu borbe protiv promjene klime, ali i lokalno, za poboljšanje kvaliteta vazduha što je posebno važno u gradskim sredinama gdje živi mnogo ljudi na malom prostoru i gdje mnogo motornih vozila i mašina koristi kiseonik a izbacuje ugljen dioksid. Jedno drvo može da proizvede oko 145 kg kiseonika godišnje, što je dovoljno za dvije odrasle osobe.
Ali drveće čini i više od ovoga – ono igra suštinsku ulogu u prečišćavanju vazduha. Svojom krošnjom ono presreće čestice koje nosi vazduh, zadržava ih, a one kasnije bivaju isprane kišom tako da završe u tlu. Drveće takođe prečišćava vazduh od ozona u niskim slojevima koji je štetan za udisanje. Osim toga drveće oslobađa vazduh od gasova kao što su ugljen monoksid (veoma otrovan), azot dioksid (izaziva kisele kiše) i sumpor dioksid (toksičan i izaziva kisele kiše). Kroz otvore na lišću – stome, drveće pored ugljen dioksida unosi i navedene gasove, koje zadržava na različite načine. Jedno drvo može da apsorbuje 4,5 kg polutanata godišnje.
Drveće pomaže smanjenju zagađenja vazduha i na posredan način. Pravilno postavljeno drveće tako da pravi hlad na zgradama i kućama, može značajno da uštedi troškove za hlađenje prostorija. Ovo je dobro za kućni budžet, ali i za vazduh s obzirom da se električna energija za hlađenje putem klima uređaja dobija većm dijelom sagorijevanjem fosilnih goriva. S druge strane, treba napomenuti da loše postavljeno drveće može čak i uvećati troškove hlađenja ljeti (npr. ako blokira ljetni povjetarac) ili da uveća troškove zagrijavanja ljeti (ako blokira sunčeve zrake). Stoga je pravilno smještanje drveća prilikom sadnje od suštinskg značaja. Poznat je metod sadnje listopadnog drveća na južnoj strani zgrada i kuća, tako da svojom krošnjom pravi hladovinu ljeti, ali nakon opadanja lišća propušta sunčeve zrake zimi.
Još je jedan posredan način kako drveće doprinosi kvalitetu vazduha. Zaklanjanjem tla od direktnih sunčevih zraka (stvaranjem hlada) kao i hlađenjem vazduha procesom transpiracije (otpuštanja vlage iz stoma lišća) drveće može da snizi temperaturu vazduha u prizemnim slojevima za 1,5 do 2 °C. Svojim djelovanjem, drveće stvara hladniju mikroklimu.
Rashlađen vazduh prija, ali kako to pomaže kvalitetu vazduha? Emisija mnogih polutanata kao i hemikalija od kojih se formira ozon raste sa temperaturom. Evo jednog primjera iz svakodnevnog života. Sigurno ste iskusili kako se automobil zagrije nakon samo nekoliko minuta na suncu? Pa vrela sjedišta i drške na vratima nisu jedina nepoželjna stvar kad nezadovoljni sjedate i palite motor.
Istraživači Šumske službe u Dejvisu u Kaliforniji su otkrili da drveće pored parkinga rashlađuje vazduh iznad parkinga za blizu 2 stepena, zatim temperaturu površine vozila za 23 stepena, unutrašnjost vozila za čak 29 stepeni, i, što je veoma važno, temperaturu goriva u rezervoaru za skoro 4,5 stepena. Sa nižom temperaturom goriva u rezervorima i na pumpama, manje ugljovodonika se emituje u vazduh.
Tako mnoga vozila parkirana na „vrelim“ mjestima doprinose povećanju emisije polutanata i na taj način formiranju smoga i ozona. Ovo daje novi značaj važnosti parkiranja u hladu.
Sve nam ovo naglašava da drveće nije samo ukras jednog grada, već njegova pluća i rashladnik. Sječa drveća i uništavanje zelenih površina je trend koji mora da se zaustavi u našim gradovima. Izgovor ekonomskog razvoja ne opravadava ovakvu praksu, jer grad treba da se planski širi a ne da se pretvara u gomilu betona i asfalta što dalje donosi i zdravstvene i finansijske štete. Neka naši gradski planeri se ugledaju na gradove zapadne i sjeverne Evrope.
Poštovani čitaoče ovih redova, pozivamo te da se uključiš u akciju sadnje „Let's Do It – milion sadnica za jedan dan“ i doprineseš da grad, opština i zemlja u kojoj živiš bude čistije i zdravije mjesto za život.
